در دنیای پیچیده و دقیق خودروهای مدرن قطعات کوچکی وجود دارند که نقشی بسیار بزرگ در عملکرد کلی راندمان مصرف سوخت و حفظ محیط زیست ایفا می کنند و سنسور اکسیژن بدون شک یکی از این اجزای حیاتی است از این رو امداد خودرو آفاق در این مقاله می خواهد شما را با نحوه تست سلامت سنسور اکسیژن آشنا کند پس همراه ما باشید.
خرابی این قطعه می تواند زنجیره ای از مشکلات را برای خودروی شما به وجود آورد که از افزایش سرسام آور مصرف سوخت شروع شده و تا آسیب های جدی به قطعات گران قیمتی مانند کاتالیست ادامه داشته باشد. به همین دلیل یادگیری نحوه تست سنسور اکسیژن و عیب یابی به موقع آن برای هر صاحب خودرو و تکنسین مکانیکی امری ضروری است.
امداد خودرو آفاق در این مقاله جامع ما به طور عمیق به نحوه تست سنسور اکسیژن با استفاده از روش های تخصصی مانند دیاگ و روش های ساده تر مانند مولتی متر پرداخته است پس اگر به دنبال روش های دقیق عیب یابی سنسور اکسیژن هستید تا از سلامت موتور خودرو خود مطمئن شوید در این مقاله همراهمان باشید.
اگر خودروی شما دچار نقص فنی شده است و به کمک فوری نیاز دارید؟ برای بررسی تخصصی سنسور اکسیژن یا سایر مشکلات فنی خودرو با امداد خودرو آفاق تماس بگیرید و از خدمات متخصصان ما در محل استفاده کنید.
سنسور اکسیژن چیست؟
سنسور اکسیژن که با نام O2 Sensor هم شناخته می شود که یک قطعه الکترونیکی بوده در مسیر دود خروجی اگزوز نصب می شود. وظیفه اصلی این سنسور اندازه گیری میزان اکسیژن سوخته نشده باقی مانده در گازهای خروجی است. این اطلاعات حیاتی به واحد کنترل الکترونیکی خودرو یا همان ECU ارسال شده و ECU با استفاده از داده های سنسور اکسیژن نسبت سوخت و هوا را به صورت مداوم تنظیم می نماید که هدف نهایی رسیدن به نسبت استوکیومتری یا همان نسبت 14.7 به1 (14.7 واحد هوا در برابر 1 واحد سوخت) است.
حفظ این نسبت تضمین کننده بهترین عملکرد موتور کمترین مصرف سوخت و پایین ترین میزان آلایندگی است. سنسور اکسیژن در واقع یک مولد ولتاژ کوچک می باشد که ساختار آن معمولا از یک المنت سرامیکی زیرکنیومی با پوشش پلاتینه تشکیل شده و اختلاف غلظت اکسیژن بین هوای محیط و دود داغ موتور باعث تولید ولتاژی بین 0.1 ولت تا 0.9 ولت توسط سنسور می گردد. این ولتاژ نشان دهنده غنی یا فقیر بودن مخلوط سوخت و هواست.
انواع سنسور اکسیژن
خودروهای جدید به ویژه آن هایی که استانداردهای یورو بالا را رعایت می کنند معمولا بیش از یک سنسور اکسیژن دارند.
سنسور اکسیژن بالادست (Upstream) که این سنسور قبل از مبدل کاتالیستی (کاتالیست) معمولا روی منیفولد دود قرار گرفته و کار اصلی آن پایش نسبت هوا به سوخت و تنظیم دقیق میزان تزریق سوخت است.
سنسور اکسیژن پایین دست (Downstream) که این سنسور بعد از کاتالیست نصب شده و وظیفه اصلی آن کنترل عملکرد کاتالیست است و اگر این سنسور خراب شود ECU نمی تواند وضعیت کاتالیست را به درستی پایش نماید و این می تواند منجر به افزایش آلایندگی و افزایش مصرف سوخت گردد.
علاوه بر این سنسورهای نوع هیتد (Heated) دارای المنت داخلی هستند که به سنسور کمک می کند سریع تر به دمای کاری خود (حدود 300 تا 400 درجه سانتیگراد) برسد. این گرمکن اهمیت زیادی در عملکرد بهتر هنگام استارت سرد و کاهش آلایندگی اولیه دارد.
علائم خرابی سنسور اکسیژن
نادیده گرفتن خرابی سنسور اکسیژن می تواند هزینه های سنگینی را به دنبال داشته باشد. این قطعه یک قطعه مصرفی است و دارای عمر مشخصی می باشد.
چندین علامت هشدار دهنده وجود دارد که نشان دهنده نیاز به تست سنسور اکسیژن است:
- روشن شدن چراغ چک موتور که این اولین و جدی ترین نشانه خرابی هر سنسوری از جمله سنسور اکسیژن است.
- افزایش ناگهانی مصرف سوخت که خرابی سنسور اکسیژن باعث می شود نسبت سوخت و هوا به درستی تنظیم نشده و این مشکل می تواند مصرف سوخت را تا یک سوم الی دو برابر و حتی تا 40 درصد افزایش دهد.
- به هم خوردن نسبت سوخت و هوا باعث کارکرد نامنظم موتور و در نتیجه لرزش پیوسته و مداوم یا نوسان در دور موتور خواهد شد.
- در تنظیم زمان دقیق جرقه زنی دچار مشکل شده و راندمان احتراق کاهش می یابد و کاهش شتاب و قدرت موتور یا ریپ زدن ECU را خواهید داشت.
- خروج دود تیره و غلیظ که این دود معمولا نشانه احتراق ناقص و وجود سوخت اضافی بوده و ممکن است بوی نامطبوعی شبیه به تخم مرغ گندیده (به دلیل دی اکسید گوگرد) داشته باشد.
- عدم کارکرد صحیح سنسور اکسیژن باعث بالا رفتن میزان آلاینده های خروجی می شود و خودرو در تست مردود خواهد شد و رد شدن در تست معاینه فنی را خواهید داشت.
اثرات مخرب خرابی سنسور اکسیژن روی قطعات دیگر
اگر خرابی سنسور اکسیژن نادیده گرفته شود می تواند منجر به آسیب های جدی تر شود:
افزایش دمای موتور و گازهای آلاینده به دلیل سوخت اضافی می تواند به مبدل کاتالیستی آسیب جدی و پرهزینه وارد کند.
کارکرد ناپایدار موتور در طولانی مدت باعث افزایش استهلاک موتور می شود.
علت خرابی سنسور اکسیژن
سنسور اکسیژن یک قطعه حساس است که عوامل مختلفی می تواند عمر مفید آن را کاهش دهد:
افزایش بیش از حد دمای گازهای خروجی از حد مجاز می تواند به این قطعه الکترونیکی حساس آسیب بزند.
استفاده از بنزین بی کیفیت با کربن زیاد یا نشتی مایعات خودرو مانند سیلیکات ناشی از نشت مایع خنک کننده یا فسفر ناشی از مصرف بیش از حد روغن می تواند روی سطح سنسور رسوب ایجاد کند و عملکرد آن را مختل نماید.
خرابی واشر منیفولد اگزوز باعث تماس مستقیم سنسور با حجم بالایی از گازهای آلاینده شده و به آن آسیب می رساند.
اگر هر یک از علائم بالا را در خودروی خود مشاهده کردید و نگران آسیب به قطعات گران قیمت هستید برای عیب یابی دقیق و جلوگیری از هزینه های بیشتر فورا با امداد خودرو آفاق تماس بگیرید تا در صورت لزوم ماشین شما را با کفی خودروبر به تعمیرگاه های مجاز و معتبر حمل کند.
نحوه ی تست سالم بودن سنسور اکسیژن
برای تست سلامت سنسور اکسیژن روش های مختلفی وجود دارد که از دقیق ترین آن یعنی استفاده از دستگاه دیاگ شروع می شود و به روش های بدون نیاز به دیاگ می رسد.
تست سنسور اکسیژن با دیاگ
استفاده از دستگاه دیاگ دقیق ترین شیوه برای بررسی سلامت سنسور اکسیژن است. هنگامی که سنسور اکسیژن خراب می شود خطای آن در حافظه ECU ثبت شده و سبب روشن شدن لامپ عیب یاب در داشبورد می گردد. کدهای خطایی نظیر P0150 یا P0160 معمولا کدهای مربوط به خرابی این سنسور هستند. همچنین کدهایی مانندP0130 وP0167 برای سنسور اکسیژن اول و P0420 برای سنسور اکسیژن دوم نیز ممکن است مشاهده گردد.
پس از پاک کردن خطا باید به تجزیه و تحلیل پارامترهای مربوط به سنسور اکسیژن بپردازیم.
- در حالت سالم بودن سنسور اکسیژن و درست عمل کردن آن ولتاژ ارسال شده سنسور اکسیژن به واحد کنترل الکترونیکی (ECU) باید دائم در حال تغییر و نوسان باشد. این نوسان باید بین 50 میلی ولت05 ولت تا 900 میلی ولت 0.9 ولت اتفاق بیفتد. محدوده قابل قبول نوسان معمولا بین 0.1 تا 0.9 ولت گزارش می شود که این نوسان باید مرتب و سریع باشد.
- در صورت خرابی سنسور ولتاژ ارسالی سنسور اکسیژن به ECU در قسمت پارامترهای دستگاه عیب یاب روی یک عدد ثابت مانده و تغییر نمی کند. این ولتاژ معمولا روی 449 یا 459 میلی ولت ثابت می ماند.
- نوسان ولتاژ در سنسور اکسیژن دوم (بعد از کاتالیست) به دلیل عملکرد کاتالیست باید بسیار کمتر و تقریبا ثابت تر از سنسور اول باشد. اگر سنسور اکسیژن دوم هم نوسانی مشابه سنسور اول داشته باشد نشان دهنده خرابی کاتالیست یا خود سنسور دوم است.
تست سنسور اکسیژن بدون دیاگ با ولت متر یا مولتی متر
اگر دستگاه دیاگ در دسترس نیست می توان از یک ولت متر یا مولتی متر دیجیتال برای تست سنسور اکسیژن استفاده کرد.
برای این کار باید کلید یا سلکتور دستگاه مولتی متر را روی ولت متر DC قرار دهید و پایه سیگنال سنسور را پیدا کرده و سیم منفی (مشکی) مولتی متر را به بدنه یا سیم اتصال زمین خودرو وصل و سیم مثبت (قرمز) را به پایه سیگنال سنسور اکسیژن متصل و سپس موتور را روشن کرده و اجازه دهید گرم شود. در حالت دور آرام موتور باید ولتاژ خروجی سنسور را مشاهده کنید. اگر مقدار ولتاژ بین 0.1 تا 0.9 ولت به صورت پیوسته در حال تغییر باشد (نوسان کند) سنسور اکسیژن سالم است. اگر ولتاژ ثابت بماند و تغییری نکند سنسور معیوب است و باید تعویض گردد.
مقاومت گرمکن سنسور اکسیژن
همانطور که ذکر شد بسیاری از سنسورهای اکسیژن دارای یک گرمکن داخلی هستند که عملکرد آن حیاتی است.. خرابی گرمکن باعث می شود موتور دیرتر وارد حالت کنترل حلقه بسته (Closed Loop) شود و در نتیجه مصرف سوخت به خصوص در زمان استارت اولیه افزایش یابد.
برای تست گرمکن سنسور اکسیژن از قسمت اهم متر مولتی متر استفاده می شود که برای این کار باید کلید یا سلکتور دستگاه مولتی متر را روی قسمت اهم متر قرار دهید و دو سر سیم های مولتی متر را به پایه های 1 و 2 سنسور اکسیژن (پایه های مربوط به گرمکن) متصل و سپس میزان مقاومت گرمکن باید اندازه گیری و با جدول استاندارد مربوطه مقایسه نمایید.
به عنوان مثال در دمای حدود 25 درجه سانتیگراد مقاومت گرمکن در برخی سنسورها برابر 3 Ohm می باشد و از نوع مقاومت PTC است. به طور کلی این عدد برای سنسورهای مختلف بین 4 تا 20 Ohm گزارش شده است. اگر مقاومت اندازه گیری شده اختلاف زیادی با استاندارد داشته باشد یا مقاومت در دماهای مختلف تغییر نکند گرمکن سنسور اکسیژن معیوب بوده و سنسور باید تعویض شود. خرابی گرمکن ممکن است با کدهای خطای P0135 یا P0141 همراه باشد.
روش های کمکی برای عیب یابی سنسور اکسیژن
علاوه بر تست های الکتریکی برخی روش های دیگر نیز می توانند به تشخیص سلامت سنسور اکسیژن کمک کنند. در مواقعی که دستگاه تخصصی در دسترس نباشد بازرسی ظاهری سنسور پس از باز کردن آن می تواند مفید باشد.
- دوده سیاه و خشک که معمولا نشان دهنده مخلوط غنی از سوخت است (سوخت زیاد).
- رنگ سفید یا گچی نشان دهنده وجود بیش از حد هوا یا استفاده از سوخت بی کیفیت است.
- روشن و تمیز نشانه خوبی است و سنسور در حالت عادی خود قرار دارد.
- دود ناشی از روغن سوزی یا افزودنی های غیرمجاز می تواند سطح سرامیکی سنسور را بپوشاند و مانع از تولید ولتاژ درست شود.
تست واکنش سریع
این یک روش پیشرفته تر برای عیب یابی است که واکنش سنسور را به تغییر ناگهانی ترکیب سوخت و هوا می سنجد.
در این روش با اسپری کردن مقدار کمی بنزین به ورودی دریچه گاز سنسور اکسیژن باید سریعا واکنش نشان دهد و اگر واکنش سنسور سریع نباشد یا اصلا تغییر نکند سنسور اکسیژن خراب است.
استفاده از دستگاه های تخصصی تست سنسور اکسیژن
برخی از تعمیرگاه های حرفه ای به دستگاه های تخصصی تست سنسور اکسیژن مجهز هستند که این دستگاه ها قابلیت بررسی دقیق ولتاژ و جریان خروجی سنسور را داشته و دقیق ترین روش برای تست سلامت این قطعه محسوب می شوند.
باورهای غلط در مورد سنسور اکسیژن
برخی فکر می کنند سنسور اکسیژن یک قطعه با عمر محدود است که این اشتباه بوده و بهتر است بدانید که عمر مفید سنسور اکسیژن بسته به نوع خودرو و کیفیت سوخت معمولا بین 80 هزار تا 150 هزار کیلومتر متغیر می باشد و برای خودروهای جدیدتر این عمر ممکن است به 100 تا 160 هزار کیلومتر برسد و برای خودروهای قدیمی تر حدود 50 تا 80 هزار کیلومتر است.
پس از اتمام عمر مفید حتی اگر سنسور کاملا از کار نیفتاده باشد ممکن است داده ها را با دقت کافی به ECU ارسال نکند و این خود باعث ناپایداری موتور و افزایش جزئی مصرف سوخت خواهد شد.
سنسور اکسیژن قابلیت تعمیر ندارد (مگر در موارد شل شدن اتصالات) و در صورت تشخیص خرابی باید تعویض گردد. توصیه می شود اگر یکی از سنسورها خراب شد احتمال پایان عمر سایر سنسورها نیز وجود دارد و بهتر است همزمان بررسی و تعویض گردند.
شستن سنسور اکسیژن توصیه نمی شود
یک باور غلط رایج این است که با شستن سنسور اکسیژن با مواد شوینده قوی مانند وایتکس می توان عملکرد آن را بهبود بخشید که این کار کاملا اشتباه است چرا که شستشوی سنسور اکسیژن نه تنها کمکی به بهبود عملکرد آن نمی کند بلکه می تواند باعث خرابی کامل گردد. مواد شوینده و سفید کننده به سطح پلاتینیومی و سرامیکی حساس سنسور آسیب زده و عمر آن را به شدت کاهش می دهند. تنها راهی که به صورت موقت می تواند برخی جرم ها را از بین ببرد روش “ایتالین تیون آپ” (روشن نگه داشتن موتور در دور بالا به مدت چند دقیقه) است تا جرم ها در اثر حرارت بالا بسوزند و از بین بروند.
سنسور اکسیژن دوم در خودروهای یورو بالاتر
خودروهایی که استاندارد یورو دارند دارای سنسور اکسیژن دوم هستند که کارش پایش عملکرد کاتالیست است. متاسفانه در برخی موارد تکنسین ها اقدام به حذف سنسور اکسیژن دوم یا تغییر برنامه ECU می کنند که این کار به هیچ وجه توصیه نمی شود اگرچه ممکن است چراغ چک خاموش بماند اما حذف این سنسور باعث می شود کاتالیست زودتر خراب گردد. در بسیاری از ECU ها از اطلاعات سنسور اکسیژن دوم برای تنظیم نهایی مصرف سوخت استفاده و حذف آن باعث ناپایداری موتور و افزایش مصرف سوخت خواهد شد.
حفظ سلامت سنسور اکسیژن و پیشگیری از خرابی
بهترین راه برای تضمین عملکرد صحیح سنسور اکسیژن و اجتناب از هزینه های بالای تعمیر و تعویض رعایت موارد زیر است:
انجام برنامه تعمیر و سرویس دوره ای خودرو که توسط سازنده توصیه شده امری حیاتی است.
مطمئن شوید که تعمیرکار از قطعات اصل و با کیفیت برای جایگزینی استفاده می کند.
رسیدگی فوری به هرگونه نشتی مایعات خودرو مانند روغن یا مایع خنک کننده ضروری است تا از آلوده شدن سنسور جلوگیری شود.
بررسی دقیق قطعات الکترونیکی خودرو با استفاده از دستگاه دیاگ در سرویس های دوره ای یا به صورت فصلی بهترین راه برای اطمینان از عملکرد صحیح است.
اگر نیاز به خدمات سرویس دوره ای یا بررسی تخصصی سیستم سوخت رسانی و سنسورهای خودرو دارید با متخصصین مجرب امداد خودرو آفاق تماس گرفته تا با ابزارهای پیشرفته از سلامت سنسور اکسیژن خودروی شما اطمینان حاصل کنیم.
سنسور اکسیژن یک دیده بان کوچک اما قدرتمند است که بر قلب احتراق خودرو نظارت دارد. عیب یابی به موقع آن با استفاده از روش هایی مانند تست ولتاژ با مولتی متر یا بررسی پارامترها با دیاگ می تواند شما را از مصرف سوخت بالا آلایندگی زیاد و خرابی های پرهزینه در امان نگه دارد.
یک سنسور اکسیژن سالم در حالت کارکرد عادی باید نوسان ولتاژی بین 0.1 تا 0.9 ولت داشته باشد. ثابت ماندن این ولتاژ نشانه قطعی خرابی است. تعویض سنسور اکسیژن در صورت خرابی تنها راه حل است زیرا این قطعه تعمیر نمی شود و بهترین زمان برای تعویض معمولا پس از 100 هزار کیلومتر یا هنگام مشاهده علائم خرابی می باشد.
اگر چراغ چک موتور شما روشن شده است یا متوجه افزایش غیرعادی مصرف سوخت در خودروی خود شده اید دیگر نگران نباشید! امداد خودرو آفاق با تجهیزات کامل آماده ارائه خدمات تخصصی عیب یابی سنسور اکسیژن و تعمیرات در محل شماست. همین حالا با ما تماس بگیرید تا خودروی شما را به حالت راندمان بهینه بازگردانیم.
