گیربکس اتوماتیک قلب تپنده و یکی از پیچیده ترین و حساس ترین قطعات خودروهای مدرن است. با خواندن این مقاله از امداد خودرو آفاق به راحتی می توانید آشنایی با انواع روغن گیربکس اتوماتیک پیدا کنید. برخلاف تصور رایج که تنها موتور خودرو نیاز به مراقبت مداوم دارد. گیربکس اتوماتیک نیز برای عملکرد صحیح و طول عمر بالا به یک مایع حیاتی به نام روغن گیربکس اتوماتیک وابسته است. انتخاب نوع روغن گیربکس اتوماتیک اشتباه یا تعویض دیرهنگام آن می تواند به خسارت های زیان باری منجر گردد و شما را متحمل هزینه های تعمیرات سنگین کند.
بنابراین شناخت انواع این روغن ها و استانداردهای لازم برای انتخاب بهترین گزینه امری ضروری و حیاتی برای هر مالک خودرو اتوماتیک است. در این مقاله عمیق به بررسی جامع انواع روغن گیربکس اتوماتیک ویژگی های تخصصی آن ها و نحوه انتخاب صحیح این مایع گرانبها می پردازیم تا درک کاملی از اهمیت نگهداری این بخش از خودروی خود پیدا و از سلامت طولانی مدت آن مطمئن شوید.
روغن گیربکس اتوماتیک چیست؟
جعبه دنده اتوماتیک سیستمی است که شامل یک مبدل گشتاور هیدرولیکی و یک مجموعه خورشیدی با نسبت دنده های مختلف می باشد که به وسیله یک سامانه کنترل هیدرولیکی تعویض دنده ها را به طور خودکار انجام می دهد. دنده های به کار رفته در این سیستم کوچکتر از گیربکس دستی بوده و همچنین قطعات در تماس در گیربکس های اتوماتیک بیشتر و این پیچیدگی نیازمند روغنی با قابلیت های چندگانه است.
روغن گیربکس اتوماتیک یا ATF Automatic Transmission Fluid مایعی تخصصی است که نه تنها وظیفه روانکاری سیستم را بر عهده دارد بلکه باید توانایی انتقال قدرت از اویل پمپ به کلاچ را نیز داشته باشد که موجب کنترل حرکت دنده ها می شود. در واقع ATF یک روغن هیدرولیک رقیق است.
وظایف حیاتی روغن گیربکس اتوماتیک
روغن ATF برای حفظ عملکرد بهینه و سلامت گیربکس باید چندین وظیفه تخصصی را به طور همزمان انجام دهد که شامل موارد زیر است:
- مهم ترین ویژگی روغن مورد استفاده در سیستم های گیربکس اتوماتیک خاصیت سیالیت روغن است تا بتواند به خوبی قدرت را منتقل کند.ATF از طریق فشار هیدرولیکی قدرت را از پمپ روغن به کلاچ ها منتقل می نماید.
- این روغن گیربکس متحرک هایی مانند یاتاقان ها دنده ها و کلیه سطوح اصطکاک را روانکاری کرده تا از سایش و خوردگی جلوگیری شود. روغن گیربکس اتوماتیک در برابر سایش و خوردگی انواع فلزات مقاومت بالایی دارد.
- روغن ATF خاصیت خنک کنندگی فوق العاده ای دارد که عملکرد آن بیشتر شبیه مایع خنک کننده در سیستم رادیاتور بوده و این روغن گرما را از دنده ها دور می کند و مانع از داغ شدن بیش از حد قطعات در تماس با یکدیگر می شود. مقاومت در برابر دماهای بالا برای پایداری حرارتی روغن بسیار حیاتی است.
- مواد تمیز نگه دارنده موجود در روغن گیربکس اتوماتیک موجب تمیزی کانال های ارتباطی روغن در کل سیستم شده که در نتیجه بازده کل سیستم گیربکس را افزایش می دهد. این روغن باید قابلیت کنترل لجن و رسوبات را داشته باشد.
- یکی دیگر از ویژگی های روغن گیربکس اتوماتیک خاصیت جلوگیری از تشکیل کف یا حباب است چرا که وجود کف و حباب در روغن مانع از انتقال قدرت به سیستم گیربکس شده و در نتیجه بازده آن کاهش می یابد.
- روغن ATF دارای اصلاح کننده اصطکاک Friction modifier است تا اصطکاک در صفحه کلاچ ها در دمای متغیر کنترل شود.
رنگ این روغن معمولا قرمز یا سبز است و این به دلیل آنست که تشخیص این روغن از روغن موتور است.
تفاوت کلیدی روغن گیربکس اتوماتیک ATF با واسکازین MTF
بسیاری از رانندگان روغن گیربکس اتوماتیک و روغن دنده دستی واسکازین را یکی می پندارند در حالی که این دو کاملا متفاوت هستند. تفاوت اصلی در گرانروی یا ویسکوزیته آن ها است.
روغن گیربکس دستی یا (MTF) بسیار غلیظ است و غلظت آن به مراتب بیشتر از روغن موتور می باشد. این غلظت بالا برای خنثی کردن فشار شدید وارد شده به دنده ها و انتقال حرارت از دنده ها حیاتی بوده و شاخص گرانروی آن معمولا به صورت75W−90 است.
روغن گیربکس اتوماتیک یا (ATF) رقیق است و گرانروی بسیار پایین تری دارد. به طور معمول شاخص گرانروی این روغن ها در حدود 0W−5 یا 5W−10 بوده و مهم ترین ویژگی آن سیالیت بالاست.
شما به هیچ عنوان نمی توانید از روغن دنده واسکازین سفت به جای روغن گیربکس اتوماتیک در سیستم گیربکس اتوماتیک استفاده کنید چرا که غلظت بالای آن باعث گرفتگی بین کانال های سیستم گیربکس اتوماتیک می شود و منجر به خرابی کامل خواهد شد. اگر در شرایط اضطراری در مسیر مانده اید و نیاز به خدمات امداد خودرو یا خودروسوار در اصفهان دارید می توانید با کارشناسان امداد خودرو آفاق تماس بگیرید.
انواع روغن گیربکس اتوماتیک بر اساس ساختار گیربکس
با پیشرفت فناوری خودروها گیربکس های اتوماتیک نیز تکامل یافتند و امروزه شاهد انواع مختلفی از سیستم های انتقال قدرت هستیم. هر نوع گیربکس به دلیل ساختار مکانیکی متفاوت خود نیاز به یک روغن گیربکس اتوماتیک با فرمولاسیون و خواص شیمیایی خاص دارد.
روغن گیربکس ATF سنتی (Automatic Transmission Fluid)
این نوع رایج ترین روغن گیربکس اتوماتیک است و برای گیربکس های اتوماتیک سنتی (سیاره ای) که تعویض دنده در آن ها به صورت مرحله ای انجام می شود طراحی شده و وظیفه اصلی آن همانطور که ذکر شد روانکاری خنک سازی و انتقال قدرت هیدرولیکی می باشد. این روغن معمولا برای خودروهایی مانند هیوندا و کیا استفاده می شود زیرا فرمولاسیون آن با ساختار گیربکس های به کار رفته در این خودروها همخوانی دارد.
روغن گیربکس CVT (Continuously Variable Transmission)
گیربکس هایCVT یا جعبه دنده متغیر پیوسته فاقد دنده های سنتی هستند و انتقال قدرت در این سیستم از طریق تسمه و پولی متغیر انجام می شود. این ساختار پیچیده نیاز به روغنی دارد که فقط از نوع تمام سنتتیک باشد. برای گیربکس های اتوماتیک CVT روغن انتخاب شده حتما باید از نوع تمام سنتتیک باشد.
ایجاد اصطکاک کنترل شده که روغن CVT باید اصطکاک کنترل شده ای ایجاد کند تا از لغزش تسمه یا زنجیر روی پولی ها جلوگیری شده و در عین حال که از سایش تسمه ها جلوگیری نموده و باید در فشارهای متغیر عملکرد روان و بی وقفه ای را تضمین کند.
روغن گیربکس DCT (Dual Clutch Transmission)
روغن گیربکس از نوعDCT یا جعبه دنده دو کلاچه که با نام روغن گیربکس دابل کلاچ نیز شناخته می شود برای گیربکس های مدرنی که از دو کلاچ برای تعویض سریع تر دنده ها استفاده می کنند طراحی شده که این روغن نسبت به دو مدل دیگر غلظت و ویسکوزیتۀ بالاتری برخوردار است و غلظت بالاتر و فرمولاسیون خاص آن میزان دوام و عمر آن را افزایش می دهد.
استانداردهای جهانی روغن گیربکس اتوماتیک
برای روغن های ATF هیچ دسته بندی عمومی ویسکوزیته یا کاربردی وجود نداشته و مشخصات و استانداردهای این روغن ها توسط کارخانه های سازنده جعبه دنده اتوماتیک تعیین می شود. انتخاب روغن گیربکس اتوماتیک اشتباه ممکن است خسارت های زیان باری به گیربکس خودرو وارد کند. تولیدکنندگان خودرو با توجه به عملکرد گیربکس اتوماتیک استاندارد خاصی را برای روغن گیربکس تعیین کرده اند که هنگام خرید باید به آن توجه شود.
استانداردهای DEXRON و MERCON
رایج ترین استانداردهایی که به صورت گسترده ای در تمام دنیا مورد استفاده قرار می گیرند توسط جنرال موتورز و کمپانی فورد ارائه شده اند:
DEXRON جنرال موتورز این استاندارد به طور خاص برای خودروهای ساخت جنرال موتورز تدوین شده و انواع مختلفی از این استاندارد وجود دارد.DEXRON-VI کمپانی جنرال موتورز روغن گیربکس اتوماتیک DEXRON VI را در سال ۲۰۰۵ معرفی و آن را برای خودروهای گیربکس اتوماتیک که از آن پس تولید شدند پیشنهاد کرد. از DEXRON-III می توانید بجای DEXRON-IIE or DEXRON-II استفاده کنید.
بیشتر خودروهای ساخت فورد که در بین سال های ۱۹۸۰ تا ۱۹۹۹ تولید شده اند از استاندارد مکرون در ATF استفاده می کنند. به طور معمول روغن گیربکس هایی که دارای استاندارد DEXRON-III است دارای استاندارد مکرون نیز می باشند. از سال ۲۰۰۷ به بعد خودروهایی که روغن گیربکس اتوماتیک با استاندارد MERCON را استفاده می کردند باید از Mercon V استفاده کنند. دیگر استانداردهای مکرون عبارتند از Mercon LV Mercon SP و Mercon CVT.
استانداردهای مهم خودروسازان آسیایی و اروپایی
شرکت تویوتا از استانداردهای روغن (Type T T-II or T-IV) و Toyota Type WS در بیشتر گیربکس های اتوماتیک استفاده می کند.
خودروسازان هیوندای و کیا اغلب از استانداردهایی مانند SP-II و SP-III و SP IV استفاده می کنند.
هوندا استانداردهایی مانند Honda ATF-Z1 و Honda DW-1 برای گیربکس های اتوماتیک هوندا به کار می روند.
نیسان از استانداردهای Matic J S K D استفاده می کند.
گیربکس های خاص (ZF) شرکت ZF که سازنده اروپایی گیربکس اتوماتیک وسایل نقلیه سنگین است روغن هیدرولیک مورد تایید خود را با مشخصه DEXRON IID DEXRON و DEXRON III تایید می کند.
جدول نمونه استانداردهای گیربکس اتوماتیک خودروهای رایج
| استاندارد های گیربکس خودرو | خودرو |
| ATF 4HP20 | پژو 206 و مگان (AL4) |
| ATF CVT | رنو لیفان نیسان میتسوبیشی |
| ATF DEXRON III | برلیانس رنو تویوتا موسو |
| ATF DW-1 | هوندا سیویک |
| ATF JWS-3309 | ام جی تویوتا سوزوکی |
| ATF SP III | ام وی ام کیا هیوندای میتسوبیشی |
| ATF WS | تویوتا و لکسوس |
| FFL-2 | جک S5 اتوماتیک |
| ATF MATIC D | نیسان ماکسیما |
انتخاب بهترین روغن گیربکس اتوماتیک
انتخاب روغن مناسب گیربکس اتوماتیک امری بسیار تخصصی است که تنها باید بر اساس مشخصات فنی خودروی شما انجام شود. استفاده از روغن های بی کیفیت و نامناسب میتواند به علت عدم روانکاری مناسب باعث افت کارکرد اتومبیل و خرابی کامل گیربکس گردد.
- بهترین منبع برای انتخاب روغن گیربکس مناسب دفترچه راهنمای خودرو است. در این دفترچه نوع و مشخصات دقیق روغن مناسب برای گیربکس خودرو شامل نوع ویسکوزیته استانداردها و ویژگی های خاص روغن ذکر شده است. اگر به دفترچه راهنمای خودرو دسترسی ندارید امداد خودرو آفاق با ارائه خدمات مشاوره تخصصی در زمینه سرویس گیربکس اتوماتیک می تواند شما را در انتخاب دقیق ترین و بهترین روغن گیربکس راهنمایی کند.
- روغن گیربکس اتوماتیک در دو نوع سنتتیک و مینرال تولید می شود که تفاوت آن ها در فرایند تولید است. روغن های سنتتیک (تمام سینتتیک) به مراتب گران تر هستند و عملکرد بهتری در برابر درجه حرارت و فشار بالا نشان می دهند. این نوع روغن برای خودروهای مدرن و گیربکس های پیشرفته مانند CVT توصیه می شود. روغن های مینرال (معمولی) مناسب برای خودروهای قدیمی تر هستند. نکته مهم اینکه در بعضی از موارد تغییر روغن گیربکس از مینرال به سنتتیک نه تنها موجب افزایش بازده گیربکس نمی شود بلکه ممکن است باعث خرابی و به خرج افتادن گیربکس گردد.
- روغن گیربکس اتوماتیک باید دارای گرانروی پایین باشد تا بتواند به طور کامل تمام قطعات حساس سیستم را روانکاری کند و خاصیت سیالیت آن قدرت را به خوبی منتقل نماید. استفاده از روغن با ویسکوزیته نامناسب می تواند به عملکرد گیربکس آسیب رساند.
- پیدا کردن بهترین روغن گیربکس اتوماتیک خارجی در بازار ایران ساده نیست زیرا ریسک تقلبی بودن روغن گیربکس در خرید محصولات خارجی زیاد است. حتما برای خرید روغن گیربکس به خصوص محصولات خارجی به سراغ مراکز فروشگاهی معتبر بروید تا از اصالت کالا مطمئن شوید.
انواع برندهای برتر روغن گیربکس اتوماتیک در بازار
شناخت برندهای تولید کننده بهترین روغن گیربکس اتوماتیک به شما کمک می کند تا با اطمینان بیشتری خرید کنید.
بهترین زمان تعویض روغن گیربکس اتوماتیک
تعویض به موقع روغن گیربکس اتوماتیک یکی از مهم ترین اقدامات نگهداری خودرو است که تاثیر زیادی بر عملکرد و عمر مفید گیربکس دارد. در گیربکس های اتوماتیک حرارت بیشتری نسبت به گیربکس های دستی ایجاد می شود. همین افزایش دما و فرسودگی قطعات کیفیت روغن را کم کرده و زمان تعویض را جلو می اندازد. زمان تعویض روغن گیربکس اتوماتیک به عوامل مختلفی مانند نوع خودرو شرایط رانندگی و توصیه های سازنده بستگی دارد:
- به طور کلی بسیاری از کارشناسان توصیه می کنند که روغن گیربکس هر 50000 تا 100000 کیلومتر تعویض گردد.
- برخی منابع پیشنهاد می کنند که هر 60000 کیلومتر روغن به طور کامل تعویض گردد.
- اگر تعویض صرفا از طریق باز کردن پیچ تخلیه انجام می شود و تمام روغن تخلیه نشده بهتر است زمان تعویض روغن خود را به 30000 کیلومتر کاهش دهید.
- رانندگی در ترافیک سنگین شهری توقف و حرکت مکرر رانندگی در جاده های کوهستانی یا دماهای بسیار بالا باعث می شود روغن گیربکس اتوماتیک سریع تر خاصیت خود را از دست بدهد. در این شرایط بازه های تعویض را کوتاه تر کنید.
علائم هشدار دهنده تعویض روغن
توجه به علائم هشدار دهنده تعویض روغن می تواند از بروز مشکلات جدی جلوگیری کند:
- اگر هنگام تعویض دنده ها لرزش یا تکان غیرعادی را احساس می کنید ممکن است نشانه ای از روغن قدیمی یا بی کیفیت باشد که به درستی نمی تواند عملکرد گیربکس را بهینه کند.
- شنیدن صدای زوزه ناله یا تق تق هنگام تعویض دنده ها یا در سرعت های مختلف می تواند به دلیل کمبود روغن یا آلودگی باشد.
- اگر دنده ها به طور روان تعویض نمی شوند یا گیربکس به طور ناگهانی از دنده بیرون می رود یا تأخیر در حرکت دارد می تواند نشان دهنده کمبود روغن یا نیاز به تعویض آن باشد.
- روغن سالم معمولا قرمز روشن است. اگر روغن تیره کدر یا دارای بوی سوختگی باشد نشان دهنده گرمای زیاد و نیاز فوری به تعویض می باشد.
نحوه بررسی سطح روغن گیربکس اتوماتیک
بررسی سطح روغن گیربکس اتوماتیک برای سلامت سیستم ضروری و این کار در خودروهای اتوماتیک نیازمند دقت است:
- خودرو را در سطحی صاف پارک کنید.
- موتور را روشن کرده و دقایقی منتظر بمانید تا گرم شود.
- میله نشان گر دیپ استیک Dipstick روغن گیربکس را بیرون بیاورید و تمیز کنید.
- گیج را دوباره سر جایش بگذارید و دوباره بیرون بیاورید.
- خط روغن روی گیج را بررسی کنید روغن باید در محدوده استاندارد باشد.
- اگر روغن کم شده باشد باید به آن روغن گیربکس اضافه کنید. اما اگر گیج روغن گیربکس ندارید یا با این کار آشنا نیستید بهتر است از مکانیک مجرب کمک بگیرید. هرگونه نشتی روغن گیربکس نیز قابل اهمیت است زیرا کاهش روغن به حد خطرناک می تواند حین حرکت به یک باره گیربکس شما را از کار بیندازد و به اجزای اصلی خودرو صدمه بزند.
اهمیت روغن در سیستم های هیبریدی و الکتریکی
با رشد فناوری خودروهای هیبریدی و الکتریکی نیاز به روغن گیربکس اتوماتیک نیز تغییر کرده است.
خودروهای هیبریدی معمولاً از گیربکس های e-CVT استفاده می کنند. روغن گیربکس اتوماتیک در این سیستم ها تحت فشارهای متغیر و شرایط پیچیده تری قرار دارد و باید مقاومت بالایی در برابر اکسیداسیون داشته و با مهر و موم های خاص سازگار باشد.
خودروهای تمام الکتریکی معمولاً از گیربکس های تک سرعته استفاده می کنند اما به دلیل سرعت چرخش بالای موتور الکتریکی روغن باید تحمل دمای بالا و خاصیت خنک کنندگی قوی داشته و در برابر بارهای الکتریکی و مغناطیسی مقاوم باشد.
روغن گیربکس اتوماتیک با ویسکوزیته بهینه و خاصیت ضد سایش در خودروهای الکتریکی نقش مهمی در کاهش اتلاف انرژی و افزایش برد حرکتی خودرو دارد. اگر در مورد نوع روغن گیربکس مناسب خودروی خود سوالی دارید یا در هنگام رانندگی با نشانه های خرابی گیربکس مواجه شدید تعلل نکنید و برای مشاوره رایگان یا درخواست امداد خودرو آفاق جهت حمل ایمن خودرو با ما تماس بگیرید تا از بروز خسارات جدی تر جلوگیری کنیم. سلامت گیربکس خودروی شما تضمین کننده رانندگی ایمن و بی دغدغه است.
چگونه از خرابی های پرهزینه گیربکس جلوگیری کنیم؟
خرابی کامل گیربکس که ناشی از عدم تعویض به موقع یا استفاده از روغن نامناسب است می تواند هزینه تعمیرات بسیار سنگینی به همراه داشته باشد.
استفاده از روغن گیربکس اتوماتیک با کیفیت و مناسب می تواند کاهش اصطکاک و سایش را سبب شده و افزایش عمر گیربکس را تضمین کند. بهبود راندمان سوخت به دنبال روان شدن تعویض دنده ها اتفاق می افتد. دمای سیستم را در محدوده استاندارد حفظ و از داغ شدن جلوگیری می گردد.
اگر با علائمی مانند لرزیدن خودرو دشواری در عوض کردن دنده ها یا ایجاد سروصدا مواجه شدید یا نیاز به امداد خودرو برای حمل خودروی خود به تعمیرگاه تخصصی دارید بی درنگ با امداد خودرو آفاق تماس بگیرید. کارشناسان امداد خودرو آفاق آماده ارائه مشاوره و خدمات حمل و نقل ایمن خودروی شما هستند تا از آسیب های بیشتر جلوگیری شود.
روغن ATF را با واسکازین MTF اشتباه نگیرید به دلیل غلظت بالای واسکازین هرگز نباید آن را در گیربکس اتوماتیک استفاده کنید.
در خرید روغن های خارجی حتما به برچسب ها و هولوگرام ها توجه کرده و از فروشگاه های معتبر خرید کنید و اصالت کالا بررسی شود.
اگر سطح روغن گیربکس پایین آمده و می خواهید روغن اضافه کنید از همان مارک و مدل روغن استفاده کرده و روغن ها را مخلوط نکنید. اگر قصد تغییر نوع روغن را دارید باید حتما مخزن را خالی نمایید زیرا مخلوط کردن دو نوع روغن متفاوت حتی با گرانروی یکسان به سیستم گیربکس صدمه می زند.
در صورت توصیه تولید کننده حتما فیلتر روغن گیربکس را تعویض کنید تا ذرات و آلودگی ها وارد سیستم نشوند.
انتخاب روغن گیربکس مناسب یک تصمیم فنی و تخصصی است. پرسنل حرفه ای و متخصص امداد خودرو آفاق با شناخت کامل از انواع روغن های برتر موجود در بازار و استاندارد های تعیین شده توسط خودروسازان بهترین مدل روغن گیربکس را برای روانکاری گیربکس اتومات خودروی شما عزیزان بر می گزینند و خدمات سرویس های دوره ای را با بالاترین کیفیت ارائه می دهند.
روغن گیربکس اتوماتیک یکی از مهم ترین موادی است که بر کارکرد گیربکس شما تأثیر مستقیم می گذارد. با شناخت دقیق انواع روغن گیربکس اتوماتیکATF CVT و DCT و رعایت استاندارد های DEXRON MERCON و همچنین توجه به زمان تعویض و نشانه های هشدار دهنده می توانید عمر مفید گیربکس اتوماتیک خودروی خود را به طور چشمگیری افزایش دهید. به یاد داشته باشید که مراقبت و توجه به جزئیات در حفظ سلامت این قطعه پیچیده از صرف هزینه های سنگین در آینده جلوگیری می کند.
برای سرویس تخصصی گیربکس اتوماتیک و اطمینان از انتخاب روغن مناسب گیربکس اتوماتیک همواره به متخصصین مجرب مراجعه کنید. امداد خودرو آفاق تعهد دارد که تنها از روغن های مرغوب و استاندارد برای خودروی شما استفاده کند و خدمات تخصصی امداد خودرو را در سریع ترین زمان ممکن ارائه دهد. همین امروز برای حفظ سلامت خودروی خود با امداد خودرو آفاق در تماس باشید.
